Nahiye olduğu yıllarda İkizdere’nin tek ilkokulu olan Papes İlkokulunun öğretmeni, başöğretmeni ve Müdürüydü. Okuttuğu talebeleri onu halen Muallim Osman Efendi olarak hatırlar.
Okulların Rize’deki oluşumuna baktığımızda 1878-1881 yıllarında Rize’de 90 Sibyan Mektebi, Kura-i Seba Nahiyesinde 27 Sibyan ve Karadere de 11 Sibyan mektebi var.1824 yılında ll. Mahmut ‘un fermanında İlk Mektep zorunluluktan tamamıyla uygulandığı kayıtlarda yazılı.
1869 da Kura- i Seba Nahiyesinde 1 medrese var, Medresede 25 talebe ile 1 Müderris var.
İkizdere’de ilk ilkokulun 1922 yılında olduğunu Rize’deki yerel gazete haberinden öğreniyoruz.
Cumhuriyet Öğretmeni Osman Kösoğlu
Öğretmen Osman Kösoğlu 1.7.1901 yılında İkizdere’de doğdu. 19.8.1955 yılında 54 yaşında İkizdere’de vefat etti. Yeşilyurt Mahallesinde aile mezarlığında yatıyor. 32 yıl öğretmenlik yaptı.1922-1954 yılları arasında görev yapan o yıllarda Nahiye olan bugünkü ilçenin tek öğretmeniydi.
21 yaşında başladığı öğretmenliği süresinde yüzlerce öğrenciye öğretmenlik yaptı. O tarihte ve uzun süre öğretmene Muallim denildiği için Osman Kösoğlu’nu ilçe halkı Muallim Osman Efendi olarak daha çok tanır.
Mahallemden ve akrabam. Doğum tarihine göre büyük babamdan 4 yaş küçük ve aynı zamanda kardeş çocukları.
Mezun olduğu tarihi kesin öğrenemedim. Oğlu Cevat Kösoğlu’nun söylediğine göre ‘’Rize mülki idadisinin (Rize lisesi) den mezun olmuş. İkizdere Papes ilk öğretim okulunda öğretmen ve Baş öğretmen olarak 32 yıl görev yapmış’’.
1938 yılında alınan Nüfus Cüzdanı
Osman Kösoğlu’nun zayilikten 22.6.1938 tarihinde Rize Nüfus Müdürlüğünden verilen Nüfus Cüzdanında babasının adı Memiş, anasının adı Ayşe, doğum yerinin Rize, doğum tarihinin 317 olduğu yazılı. Nahiyesi-Ekizdere-Mahalle Köyü Kirazlı, içtimai durumu sahifesinde ise evli ve Öğretmen olduğu yazılı. Nüfus Cüzdanında 5 kuruşluk damga pulu mevcut. Doğum (317) 1.7.1901 Ölüm 19.8.1955
1946 tarihli Papes İlkokulu Diploması
Ilıca Köyünden Dursun Ali Aksu 1946 yılında Papes okulundan mezun olmuş. Diplomasında bütün dersleri pekiyi. Mezun yılı 1946. Diplomada Sınıf Öğretmeni ve Başöğretmen olarak Osman Kösoğlu ismi ve imzası var. Millî Eğitim Müdürünün imzası ve Vali onayı olan İlkokul diploması.
Öğrencilerinden D. Ali Aksu ile İkizdere’deki işyerinde her zaman görüştüğümde Osman Kösoğlu’ndan Osman Efendi olarak bahseder.’’ Onun yetiştirdiği öğrenciler bugünkü Lise mezunlarından çok daha bilgili yetişirdi. O yokluk zamanlarında okulda disiplin ve eğitim vardı. İyi bir öğretmenimizdi’ ’derdi.
1946 Yılında Papesten mezun olan öğrencisi Dursun Ali Aksu ‘’kaza merkezi Güneyce idi. Diplomamda İkizdere’nin Bucak olduğu yazılı. Ilıca köyünden Papesteki ilkokula geldim.5 sınıflı ilkokulumuzdan 1946 yılı Haziran ayında Pekiyi derece ile mezun oldum.5 sınıflı o zamanki adı İkizdere İlkokulu olan okulumuzun Başöğretmeni ve Sınıf Öğretmeni Osman Kösoğlu idi. Osman Kösoğlu öğretmenimiz 5 sınıflı ama 2 derslikte öğretim eğitim olan okulumuzda çok disiplinliydi. Kimseye taviz vermeyen yalnızca okumamızı isteyen ve iyi yetişmemiz isteyen öğretmendi. Diplomamda 4 imza var. Diplomamın sağ tarafında Başöğretmen ve Sınıf Öğretmeni Olarak Osman Kösoğlu ismi ve imzası bulunurken sol tarafta Milli Eğitim Müdürü ve onaylayan olarak Vali İmzası var’’.
Bir başka öğrencisi Ilıca köyden Feyruz Yılmaz. Feyruz Yılmaz bir görüşmemizde şunları anlattı’’ Osman Muallim beni Papesteki okulda okuttu. Onun döneminde ailelerimizde yokluk vardı ama Muallimimiz Osman Kösoğlu bizlere mükemmel eğitim öğretim verirdi. Biz o zaman muallim dediğimiz öğretmenimizden hem çok korkardık hem öğrenirdik. Yalnız öğretmen değil okulumuzun Başöğretmeniydi.’’
İkizdere Belediye Başkanlarından Rafet Bekiroğlu, İlçe Özel İdaresi eski Müdürü merhum Behlül Baysal’da Osman Kösoğlu’nun öğrencilerinden bazısı.
Gürdere köyünden öğrencisi ,1950 Trabzon-Beşikdüzü Köy Enstitüsü mezunu Yakup Balkış (1928-2010) anılarını yazdığı Hayatım-Anılarım kitabından sık sık öğretmeni Osman Kösoğlu’ndan bahsetmiş. Kitaptan alıntı yapıyorum.
’’ 1942-43 öğretim yılında 4.sınıfta okumaya başladım. Çok çalışıyordum. Her dersi önce ben anlatıyordum sınıf arkadaşlarımdan birisi öğretmen Osman Kösoğlu’nun oğlu Mustafa idi. Baş öğretmen Osman Kösoğlu 4 ve 5. Sınıflara ders verirken beni 1,2,3. Sınıflara gönderiyordu. Onlara ders vereceğimi tembih ediyordu.100 kadar öğrenciye ders vermek şöyle dursun onları susturmak zor oluyordu. 4 ve 5. Sınıflardan pekiyi ile geçtim. Başöğretmen bizim köyden hanımın kızı Emine ile evli idi.
İlkokulda ilk görev, ilkokul öğretmenim değerli insan Osman Kösoğlu Rize’ye gitmiş, Millî Eğitim Müdürü Hüseyin Atmaca ile görüşmüş ve beni kendi okuluna aldırmış.30 Eylül 1950 tarihinde göreve başladım.950-951 öğretim yılında 3 ve 5. Sınıfları okutmaya başladım. Başöğretmen-Müdür Osman Kösoğlu 1,2,3. Sınıfları okutuyordu. Başöğretmen hem öğrenci yetiştiriyor hem de okulun onarım idari işleriyle uğraşıyordu. Okulun bulunduğu semte Papes deniliyordu. Okulun bulunduğu yerde çok rüzgâr eserdi. Okulun çatısı Hartuma ile örtülüydü. Rüzgâr okulun çatısını devamlı açardı. Osman Kösoğlu öğrencilerden Hartuma ister, öğrenciler Hartuma getirir öğretmen çatıyı onarır örterdi. Öğretmenim Osman Kösoğlu’nun oğlu Mustafa ve İmdat Kösoğlu ilkokuldan arkadaşımdı’’
Yakup Balkış kitabının 217.sahifesinde hangi köyden olduğunu öğrenemedim bir Hasan Aksu’dan bahsetmiş. Hasan Aksu 1926 yılında İkizdere ilkokulunda (Papes)Osman Kösoğlu’ndan okumuş.
Siyasetçi Arıkan kardeşlerde öğrencisi
Kesin tarihi öğrenemedim,940 lı yıllarda İkizdere Nahiye Müdürlüğü yapan R.Arıkan Nahiye Müdürünün çocukları sonradan siyasetçi olan Vural Arıkan ve Türkan Arıkan kardeşler Papes okulunda Osman Kösoğlu döneminde bulunmuşlar. Osman Kösoğlu’nun öğrencisi olmuşlar.
Vural Arıkan (1929-1993) ANAP ve Vatandaş Partisi kurucu üyeliği, XVII. Dönem İzmir Milletvekilliği, Vatandaş Partisi Genel Başkanlığı ile Özal kabinesinde Maliye ve Gümrük Bakanlığı yaptı. Görev değişikliği yapılabilmesi için istifa etmesi gerekirken istifa etmemesi üzerine, Başbakan Turgut Özal'ın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından 26 Ekim 1984 tarihinde görevden alındı. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez azledilen bakan oldu.
Vural Arıkan’ın kız kardeşi (1983-1987) ANAP’tan Edirne Milletvekili olan 1930 doğumlu Türkan Arıkan Papeste iki yıl okumuş.
Türkan Arıkan 1983 yılında İkizdere’ye gelmişti. Beraberinde ANAP Ankara Milletvekili Göksel Kalaycıoğlu ile İkizdere Belediye Başkanı Rafet Bekiroğlu ile makamında görüşmelerinde bende oradaydım. Belediye Başkanlığında sohbetimiz olmuştu. Oradaki konuşmalarla Papeste okuduğunu ilçede (merkez cami arka tarafındaki evde)kaldıklarını söylemişti. Babalarının 1941 yılında İkizdere’de Nahiye Müdürü olduğunu söyleyen Türkan Arıkan’’Papes okulunda abimle beraber 1941-42 yıllarında iki yıl okuduk. Osman Kösoğlu öğretmenimizdi. Büyük oğlu Mustafa Kösoğlu ile İstanbul’da epey zamanlar görüştük. Osman öğretmenin karşıki mahallede (belediyeden Yeşilyurt Mahallesini göstererek) evleri vardı. Osman Kösoğlu öğretmenimizin evine patika yoldan çok gitmiştim.’’ demesine şahit olmuştum. İkizdere Belediyesinden çıkışta fotoğrafını çekmiştim. Bu siyah beyaz fotoğraf 1983 yılında çekmiştim. Türkan Arıkan okuduğu okulu görmek istediğini söyleyerek Papese giden Kemer Taş köprüye kadar beraber gittik, burada ‘’Vekilim okul yıkılmıştır yalnız taş duvarları duruyor’’ dedikten sonra üzüldü ve o yokuşu çıkmayarak geri dönüşüm yapmıştık.
1953 Yılı Okul Yaptırma Cemiyetinde
Muallim Osman Efendi ismini 1953 yılında kurulan İkizdere Okutma ve Okul Yaptırma Cemiyeti Nizamnamesi heyetinde de görüyoruz.
Dönemin Belediye Başkanı Murat Ardal ile birlikteki Başöğretmen Osman Kösoğlu 13 kurucu arasında bulunarak okul yaptırmada öncülük ediyor.
Kurucu isimler şunlar, Murat Ardal-İkizdere ilçesinin ilk Belediye Başkanı, Osman Kösoğlu-Başöğretmen, Şakir Yazıcı-Dava Vekili, Mehmet Özcan Milli Eğitim Md. Celal Kurnaz-Tüccar, Yahya Balcı-Fırıncı, Osman Tavukçuoğlu-Tüccar, Ömer Yiğit-Tüccar, Mevlüt Sözüer-Tüccar, Şevket Aksu-Tüccar, Dursun Baysal-Kirazlı Muhtarı, Mehmet Taşkın-PTT Müdürü, Rıfat Özgen-Tüccar.
